Ngải cứu là một loại rau có tác dụng bổ huyết, ích thai, uống nước ngải cứu có thể hỗ trợ điều kinh, chữa đau nhức xương khớp, ho, cảm cúm, thiếu máu,… Được nghiên cứu là vị thuốc quý chữa nhiều bệnh, rất tốt cho sức khỏe, ít loại rau rừng nào có thể so sánh được với nó. Trong Đông y, ngải cứu được coi là một vị thuốc đa tác dụng chữa được nhiều loại bệnh. Chúng tồn tại trong các bài thuốc dân gian có tác dụng bổ máu, điều kinh, hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp, chữa suy nhược cơ thể. Sau đây, mời các bạn cùng tham khảo một số công thức chữa bệnh bằng bài thuốc từ cây ngải cứu.
Mục lục
Giới thiệu về cây ngải cứu
Ngải cứu còn gọi là cây thuốc cứu, cây thuốc cao, ngải diệp. Tên khoa học Artemisia vulgaris L. Thuộc họ Cúc Asteraceae (Compositae).
Ta dùng lá có lẫn ít cành non-Folium Artemisiae-phơi hay sấy khô của cây Ngải cứu. Vị thuốc còn mang tên ngải diệp (lá ngải). Ngải cứu là một vị thuốc thông dụng cả trong đông y và tây y.
Ngải cứu là một loại cỏ sống lâu năm, cao 50 – 60cm; thân to có rãnh dọc. Lá mọc so le, rộng, không có cuống (nhưng lá phía dưới thường có cuống), xẻ thùy lông chim, màu lá ở hai mặt rất khác nhau: Mặt trên nhẵn màu lục sẫm, mặt dưới màu trắng tro do có rất nhiều lông nhỏ; trắng, Hoa mọc thành chùy kép gồm rất nhiều cụm hoa hình đầu.
Phân bố, thu hái và chế hiến cây ngải cứu
Ngải cứu mọc hoang ở nhiều nơi trong nước ta; còn thấy mọc ở nhiều nước khác ở châu Á, cả châu Âu nữa. Ở nước ta một số gia đình trồng ngải cứu có tính chất quy mô nhỏ quanh nhà. Chưa thấy trồng quy mô lớn.
Thường hái cành và lá vào tháng 6 (gần tương ứng với tết mồng 5 tháng 5 âm lịch); phơi khô trong dâm mát. Có khi hái về phơi khô tán nhỏ, rây lấy phần lông trắng và tơi gọi là ngải nhung thường dùng làm mồi cứu.
Trong phương pháp chữa bệnh bằng châm cứu, người ta có thể kích thích những huyệt hoặc bằng kim châm sâu vào da thịt, hoặc bằng cách đặt lên những huyệt một miếng gừng tươi mỏng có châm vài lỗ; để tránh cho da thịt khỏi bị cháy bỏng nhưng hơi nóng vẫn ngấm tới da thịt rồi vê một nấm ngải nhung bằng một mồi thuốc lào đặt trên miếng gừng mà đốt; sức nóng kích thích huyệt (gọi là cứu). Sở dĩ người ta dùng lồng ngải cứu vì nó có nhiều tinh dầu, cháy lâu không tắt.
Tác dụng dược lý của ngải cứu
Tinh dầu ngải cứu thuộc các tinh dầu có tính chất làm kích thích cho say. α-thuyon có tác dụng hưng phấn; nhưng dùng nhiều quá có thể gây điên cuồng.
Nói chung tác dụng dược lý của ngải cứu ít thấy tài liệu nghiên cứu mặc dù ngải cứu được đưa vào Dược điển của nhiều nước trên thế giới, chủ yếu làm thuốc điều kinh.
Công dụng và liều dùng thích hợp
Đông y coi ngải cứu là một vị thuốc có tính hơi ôn, vị cay; dùng làm thuốc ôn khí huyết, trục hàn thấp, điều kinh, an thai, dùng chữa đau bụng do hàn, kinh nguyệt không đều, thai động không yên, thổ huyết, máu cam.
Ngải cứu được dùng làm thuốc điều kinh: Một tuần lễ trước dự kỳ có kinh; uống mỗi ngày từ 6 đến 12g (tối đa 20g), sắc với nước hay hãm với nước sôi như hãm chè, chia làm 3 lần uống trong ngày. Có thể uống dưới dạng thuốc bột (5-10g) hay dưới dạng thuốc cao đặc 1-4g.
Nếu có thai, thuốc không gây sẩy thai vì không có tác dụng kích thích đối với tử cung có thai.
Ngoài công dụng điều kinh, ngải cứu còn được dùng làm thuốc giúp sự tiêu hóa; chữa đau bụng, nôn mửa, thuốc giun, sốt rét.
Ngải nhung (lông của lá) dùng làm mồi ngải cứu như đã nói trên.
Đơn thuốc có chứa thành phần ngải cứu
Thuốc HA1: Xem vị hương phụ.
Thuốc chữa kinh nguyệt kéo dài, máu ra nhiều, người mệt mỏi, đi đứng mệt yếu: Hàng tháng đến ngày bắt đầu hành kinh và cả những ngày đang có kinh, uống sáng một lần, chiều một lần theo đơn thuốc sau đây: Lá ngải cứu khô l0g, thêm 200ml nước, cô còn l00ml, thêm ít đường cho dễ uống.
Có thể cân luôn một lần 20g sắc với 400ml nước, cô còn 200ml; chia làm 2 lần uống sáng và chiều. Chỉ sau 1-2 ngày thấy kết quả.
Đơn thuốc này còn có thể dùng chữa kinh nguyệt kéo dài; đau bụng, máu ra đen và xấu. Nhưng uống hàng tháng vào 7-10 ngày trước ngày dự kiến có kinh.
Thuốc an thai (chữa dạng có thai, đau bụng, chảy máu): Lá ngải cứu 16g, tía tô 16g, nước 600ml, sắc đặc còn l00ml. Thêm ít đường vào cho dễ uống. Chia làm 3-4 lần uống trong ngày.
Những lưu ý và tác dụng phụ có thể có của ngải cứu
Mặc dù ngải cứu là một loại rau lành tính đã được Đông y và y học hiện đại công nhận. Nhưng chúng ta vẫn cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Đối với những người đang bị âm hư hoặc bị huyết nhiệt cần nên cẩn trọng khi sử dụng.
- Không kết hợp cùng với các loại thuốc chống viêm không có steroid; đặc biệt là Aspirin, đây là chất có thể làm suy giảm khả năng đông máu của thuốc.
- Những người đang có vấn đề về huyết áp hoặc gan nên tham khảo tư vấn thầy thuốc trước khi sử dụng.
- Dù có mặt trong rất nhiều bài thuốc hỗ trợ cho phụ nữ mang thai; nhưng các mẹ lưu ý chỉ nên dùng ngải cứu khi thai kỳ từ 3 tháng trở lên. Ăn ngải cứu trong thời gian đầu mang thai có thể gây hưng phấn các cơ trong tử cung; khiến tử cung co bóp quá mức, có thể dẫn đến thai ra máu, nguy cơ sinh non cao.
- Dùng khoa học, điều độ sẽ thấy kết quả tốt.
